So sánh Kỹ năng đặc định và Thực tập sinh – Lựa chọn thông minh cho lao động Việt

Trong những năm gần đây, Nhật Bản ngày càng trở thành điểm đến lý tưởng cho lao động Việt Nam nhờ môi trường làm việc chuyên nghiệp, mức lương hấp dẫn và cơ hội phát triển lâu dài. Tuy nhiên, khi tìm hiểu về các chương trình làm việc tại Nhật, nhiều người thường băn khoăn giữa hai khái niệm phổ biến: Thực tập sinh kỹ năng và Kỹ năng đặc định (Tokutei Ginou).

Dù cùng là hình thức lao động hợp pháp, hai chương trình này lại có nhiều điểm khác biệt quan trọng về mục đích, điều kiện, quyền lợi, thời gian cư trú và cơ hội định cư. Vậy bạn nên lựa chọn chương trình nào để phù hợp với mục tiêu của mình?

Giới thiệu chung

Khi nói đến các chương trình làm việc tại Nhật Bản dành cho lao động nước ngoài, Thực tập sinh kỹ năng (TTS) và Kỹ năng đặc định (Tokutei Ginou) là hai hình thức phổ biến và được nhiều người Việt lựa chọn. Tuy nhiên, không ít người vẫn chưa hiểu rõ sự khác nhau giữa hai chương trình này, dẫn đến việc lựa chọn chưa phù hợp với mục tiêu dài hạn.

Chương trình Thực tập sinh kỹ năng chủ yếu dành cho lao động phổ thông, tập trung vào việc học hỏi tay nghề trong thời gian ngắn. Trong khi đó, chương trình Kỹ năng đặc định lại hướng đến người lao động có chuyên môn và mong muốn làm việc lâu dài tại Nhật với nhiều quyền lợi hơn, thậm chí có thể bảo lãnh người thân hoặc xin định cư nếu đủ điều kiện.

Hiểu rõ bản chất và sự khác biệt giữa hai chương trình không chỉ giúp bạn lên kế hoạch chính xác, mà còn mở ra nhiều cơ hội nghề nghiệp và phát triển tương lai vững chắc tại Nhật Bản.

Khái niệm và mục đích của từng chương trình

Để hiểu rõ sự khác biệt giữa hai chương trình, trước tiên bạn cần nắm vững khái niệm và mục tiêu chính mà mỗi chương trình hướng đến:

Thực tập sinh kỹ năng (TTS) là gì?

Chương trình Thực tập sinh kỹ năng (tiếng Nhật: 技能実習生 – Gino Jisshuusei) là một chương trình hợp tác quốc tế giữa Nhật Bản và các quốc gia đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Mục đích chính là:

• Chuyển giao kỹ thuật, tay nghề và kiến thức làm việc tại Nhật Bản cho lao động nước ngoài.

• Góp phần phát triển nguồn nhân lực cho các quốc gia thông qua việc học hỏi kỹ năng tại Nhật.

 Thực chất, TTS là một hình thức học việc có lương, thời gian từ 1 đến 3 năm (có thể gia hạn đến 5 năm tùy ngành), sau đó phải quay về nước.

Kỹ năng đặc định (Tokutei Ginou) là gì?

Kỹ năng đặc định (tiếng Nhật: 特定技能) là một loại visa lao động mới được chính phủ Nhật Bản ban hành từ năm 2019, nhằm thu hút người lao động có kỹ năng vào các ngành đang thiếu hụt nhân lực trầm trọng.

Mục tiêu chính của chương trình này:

• Bổ sung lao động có tay nghề cao, không chỉ đơn thuần là đào tạo như TTS.

• Cho phép người lao động làm việc lâu dài, hưởng quyền lợi tương đương người Nhật trong cùng ngành nghề.

Kỹ năng đặc định được chia thành 2 loại:

• Tokutei Ginou loại 1: Làm việc tối đa 5 năm, không được bảo lãnh người thân.

• Tokutei Ginou loại 2: Không giới hạn thời gian, được bảo lãnh gia đình và mở đường định cư lâu dài.

Tóm lại:

• Thực tập sinh là hình thức học hỏi kỹ năng để mang về nước.

• Kỹ năng đặc định là hình thức lao động có tay nghề, làm việc lâu dài và có cơ hội định cư tại Nhật.

Điều kiện tham gia: Khác biệt từ đầu vào

Một trong những yếu tố quan trọng để lựa chọn đúng chương trình là hiểu rõ điều kiện tham gia. Giữa Thực tập sinh kỹ năng (TTS) và Kỹ năng đặc định (Tokutei Ginou), điều kiện đầu vào có sự khác biệt rõ rệt về trình độ, kinh nghiệm, ngoại ngữ và thủ tục.

Điều kiện tham gia chương trình Thực tập sinh kỹ năng

Đây là chương trình phổ biến với người lao động Việt Nam vì yêu cầu không quá cao, phù hợp với nhiều đối tượng:

• Độ tuổi: Từ 18 đến dưới 35 tuổi (tùy ngành có thể linh hoạt hơn).

• Trình độ học vấn: Tốt nghiệp THCS trở lên.

• Không yêu cầu tay nghề cao.

• Không cần tiếng Nhật trước khi đăng ký (sẽ được đào tạo sau khi trúng tuyển).

• Không có tiền án, tiền sự và đủ điều kiện sức khỏe đi xuất khẩu lao động.

Phù hợp với những người chưa có tay nghề, muốn sang Nhật học hỏi kinh nghiệm, kỹ năng và làm việc ngắn hạn.

Điều kiện tham gia chương trình Kỹ năng đặc định

Ngược lại, chương trình Kỹ năng đặc định yêu cầu khắt khe hơn, hướng đến người đã có tay nghề hoặc từng là thực tập sinh tại Nhật:

• Độ tuổi: Không giới hạn cụ thể, nhưng thường từ 20–40 tuổi.

• Yêu cầu có tay nghề phù hợp với 1 trong 12 ngành nghề được phép (xây dựng, điều dưỡng, chế biến thực phẩm, khách sạn…).

• Phải đỗ kỳ thi đánh giá kỹ năng chuyên môn của ngành đăng ký.

• Phải đỗ kỳ thi tiếng Nhật (tối thiểu trình độ JLPT N4 hoặc tương đương).

• Trường hợp đã từng tham gia TTS và về nước đúng hạn thì được miễn thi kỹ năng nếu đăng ký cùng ngành.

Phù hợp với những ai muốn nâng cao thu nhập, kéo dài thời gian làm việc và có định hướng lâu dài hoặc định cư tại Nhật Bản.

Bảng so sánh nhanh điều kiện tham gia

Lưu ý: Nếu bạn đã từng là thực tập sinh đúng hạn, con đường chuyển sang Tokutei Ginou sẽ dễ dàng hơn nhiều so với người mới hoàn toàn.

Ngành nghề được tiếp nhận

Một trong những yếu tố quan trọng khi lựa chọn giữa Thực tập sinh kỹ năng và Kỹ năng đặc định chính là danh sách ngành nghề được phép tham gia. Mặc dù có sự giao thoa, nhưng số lượng và tính chất ngành nghề của hai chương trình này có sự khác biệt đáng kể.

Ngành nghề của chương trình Thực tập sinh kỹ năng (TTS)

Chương trình TTS tiếp nhận người lao động trong 77 ngành nghề thuộc 6 nhóm lĩnh vực chính, chủ yếu là lao động phổ thông:

• Xây dựng (giàn giáo, cốp pha, hàn, mộc…)

• Cơ khí – kim loại

• Chế biến thực phẩm (thịt, thủy sản, bánh kẹo…)

• May mặc, dệt

• Nông nghiệp

• Ngư nghiệp

Các công việc trong chương trình này chủ yếu mang tính học việc, nhằm giúp người lao động tiếp thu kỹ năng để quay về nước áp dụng.

Ngành nghề của chương trình Kỹ năng đặc định (Tokutei Ginou)

Chương trình Tokutei Ginou chỉ tiếp nhận lao động trong 12 ngành nghề được quy định rõ, nhưng yêu cầu tay nghề cao hơn:

1. Xây dựng

2. Công nghiệp chế tạo máy

3. Công nghiệp chế tạo kim loại

4. Làm sạch tòa nhà

5. Ngành dịch vụ ăn uống (nhà hàng)

6. Ngành khách sạn – lưu trú

7. Chế biến thực phẩm và đồ uống

8. Nông nghiệp

9. Ngư nghiệp

10. Ngành vận chuyển – đóng gói hàng hóa

11. Ngành bảo dưỡng ô tô

12. Điều dưỡng (chăm sóc người già)

 Đây là các ngành đang thiếu hụt lao động trầm trọng tại Nhật. Người lao động sau khi thi đạt kỹ năng chuyên môn và tiếng Nhật mới được tham gia.

Bảng so sánh ngành nghề tiếp nhận

Lưu ý: Nhiều thực tập sinh sau khi kết thúc chương trình 3–5 năm đã lựa chọn chuyển đổi sang Kỹ năng đặc định cùng ngành, vừa không phải thi lại kỹ năng, vừa tiếp tục làm việc tại Nhật hợp pháp.

Lương, quyền lợi và thời gian cư trú

Khi cân nhắc giữa chương trình Thực tập sinh kỹ năng và Kỹ năng đặc định, hầu hết người lao động đều quan tâm đến 3 yếu tố then chốt: mức lương, quyền lợi khi làm việc và thời gian được phép cư trú tại Nhật Bản. Dưới đây là những điểm khác biệt rõ rệt bạn nên “nằm lòng”:

Mức lương: Tokutei Ginou chiếm ưu thế

Thực tập sinh kỹ năng (TTS):

• Lương khởi điểm thường thấp hơn mức cơ bản do được tính như một “người học việc”.
• Trong năm đầu tiên, thực tập sinh chỉ nhận khoảng 120.000 – 150.000 yên/tháng (chưa trừ chi phí sinh hoạt).
• Sang năm thứ 2, lương có thể tăng nhưng vẫn hạn chế theo hợp đồng đào tạo.

Kỹ năng đặc định (Tokutei Ginou):

• Được trả lương tương đương người Nhật làm cùng công việc.
• Mức lương trung bình từ 180.000 – 250.000 yên/tháng (tùy ngành và khu vực).
• Có chế độ thưởng, tăng lương theo năng lực và hiệu suất công việc.

Quyền lợi khi làm việc: Tokutei có nhiều lợi thế hơn

Thời gian cư trú: Tokutei mở rộng hơn

Thực tập sinh kỹ năng:

• Tổng thời gian cư trú tối đa: 3 – 5 năm tùy theo ngành và chương trình cụ thể.
• Hết hạn phải trở về nước, không được gia hạn thêm hay chuyển đổi visa tại Nhật (trừ khi chuyển sang Tokutei Ginou).

Kỹ năng đặc định:

• Tokutei loại 1: Tối đa 5 năm, có thể chuyển việc nhưng không bảo lãnh gia đình.
• Tokutei loại 2: Không giới hạn thời gian cư trú, được bảo lãnh người thân và mở đường xin vĩnh trú nếu đáp ứng điều kiện.

Hướng phát triển nghề nghiệp và cơ hội lâu dài

Một trong những khác biệt lớn nhất giữa chương trình Thực tập sinh kỹ năng và Kỹ năng đặc định chính là khả năng phát triển nghề nghiệp và ổn định lâu dài tại Nhật Bản. Nếu bạn đang băn khoăn về tương lai sau khi sang Nhật, hãy xem xét kỹ phần này để đưa ra lựa chọn đúng đắn.

Thực tập sinh kỹ năng: Học hỏi ngắn hạn, ít cơ hội lâu dài

Mục tiêu chính của chương trình là giúp người lao động từ các quốc gia đang phát triển nâng cao kỹ năng, rồi trở về nước để ứng dụng.

Sau khi kết thúc 3–5 năm làm việc, bạn bắt buộc phải về nước, trừ khi:

• Chuyển sang visa kỹ năng đặc định.
• Được doanh nghiệp đặc biệt bảo lãnh chuyển đổi (hiếm và có điều kiện rất khó).

Hạn chế về cơ hội thăng tiến, bảo lãnh gia đình, hay phát triển chuyên sâu trong ngành nghề đã học.

Thích hợp cho người muốn tích lũy kinh nghiệm, tài chính trong thời gian ngắn, chưa có định hướng sống lâu dài tại Nhật.

Kỹ năng đặc định: Cơ hội phát triển và định cư rõ ràng

Với visa Tokutei Ginou loại 1, bạn có thể:

• Làm việc tới 5 năm, chuyển đổi công ty linh hoạt.
• Sau thời gian này, nếu đạt yêu cầu, bạn được nâng cấp sang Tokutei loại 2 – cho phép làm việc không thời hạn tại Nhật.

Với Tokutei loại 2:

• Bạn được bảo lãnh vợ/chồng, con sang sống cùng.
• Có thể xin visa vĩnh trú, mở ra con đường định cư hợp pháp và lâu dài.
• Được thăng tiến, phát triển tay nghề, làm quản lý hoặc chuyển sang các vị trí có chuyên môn cao hơn.

Đây là hướng đi lý tưởng với người có định hướng nghề nghiệp rõ ràng, mong muốn sinh sống và lập nghiệp lâu dài tại Nhật Bản.

Lộ trình phát triển từ TTS sang Tokutei Ginou

Một trong những lợi thế cho các bạn đã từng là thực tập sinh kỹ năng là có thể:

• Chuyển sang Kỹ năng đặc định cùng ngành mà không cần thi lại kỹ năng chuyên môn.

• Chỉ cần thi tiếng Nhật (JLPT N4 hoặc tương đương).

• Rút ngắn thời gian học lại, tiết kiệm chi phí và nhanh chóng ổn định công việc ở Nhật.

Ví dụ thực tế: Nhiều TTS ngành xây dựng sau 3 năm, thi đậu tiếng Nhật, đã chuyển sang Tokutei Ginou và ở lại làm việc lâu dài tại Nhật, thu nhập ổn định 200.000–250.000 yên/tháng và có kế hoạch đưa vợ con sang sau khi lên Tokutei loại 2.

Nên chọn chương trình nào?

Việc lựa chọn giữa chương trình Thực tập sinh kỹ năng (TTS) và Kỹ năng đặc định (Tokutei Ginou) phụ thuộc vào nhiều yếu tố cá nhân như mục tiêu nghề nghiệp, khả năng tiếng Nhật, thời gian bạn dự định làm việc tại Nhật và cả mong muốn định cư lâu dài hay không. Dưới đây là những phân tích giúp bạn dễ dàng đưa ra quyết định phù hợp.

Chọn Thực tập sinh kỹ năng nếu:

• Bạn muốn tích lũy kinh nghiệm, kỹ năng lao động phổ thông trong thời gian ngắn (3 – 5 năm).

• Tiếng Nhật của bạn còn ở trình độ cơ bản hoặc chưa đủ tự tin để thi các kỳ thi năng lực.

• Mục tiêu của bạn là về nước sau khi kết thúc chương trình, áp dụng kỹ năng học được vào công việc tại quê nhà.

• Ngành nghề bạn quan tâm nằm trong danh sách đa dạng của chương trình TTS (77 ngành nghề).

• Bạn chưa có kế hoạch định cư lâu dài hoặc bảo lãnh người thân sang Nhật.

Chọn Kỹ năng đặc định nếu:

• Bạn có trình độ tiếng Nhật từ JLPT N4 trở lên và mong muốn làm việc lâu dài tại Nhật Bản.

• Bạn muốn hưởng mức lương cao hơn, quyền lợi lao động tốt hơn, tương đương người lao động bản địa.

• Mục tiêu của bạn là có cơ hội định cư lâu dài, bảo lãnh gia đình sang Nhật và phát triển nghề nghiệp chuyên sâu.

• Bạn sẵn sàng đầu tư thời gian và công sức để thi đỗ kỹ năng chuyên môn cao hơn.

• Ngành nghề bạn muốn làm nằm trong 12 ngành nghề ưu tiên, có nhu cầu lao động cao tại Nhật.

Những lưu ý quan trọng:

• Nếu bạn là thực tập sinh kỹ năng hiện tại, có thể chuyển sang chương trình Kỹ năng đặc định cùng ngành mà không phải thi lại tay nghề, chỉ cần thi tiếng Nhật, mở ra cơ hội làm việc lâu dài.

• Hãy cân nhắc kỹ về khả năng tài chính, ngôn ngữ và kế hoạch tương lai trước khi quyết định.

• Trao đổi kỹ với công ty môi giới hoặc tư vấn để hiểu rõ quy trình, quyền lợi và nghĩa vụ của từng chương trình.

Lựa chọn phù hợp sẽ giúp bạn tận dụng tối đa cơ hội tại Nhật Bản, xây dựng tương lai và sự nghiệp vững chắc.

Kết luận

Chương trình Kỹ năng đặc định và Thực tập sinh kỹ năng đều là những con đường giúp người lao động nước ngoài có cơ hội làm việc tại Nhật Bản. Tuy nhiên, mỗi chương trình lại phù hợp với những mục tiêu và hoàn cảnh khác nhau.

• Nếu bạn muốn tích lũy kinh nghiệm, kỹ năng trong thời gian ngắn, chưa thành thạo tiếng Nhật và chưa có kế hoạch định cư lâu dài, thì Thực tập sinh kỹ năng là lựa chọn phù hợp.

• Ngược lại, nếu bạn mong muốn mức lương tốt hơn, quyền lợi đầy đủ, khả năng định cư lâu dài và có thể bảo lãnh người thân, thì chương trình Kỹ năng đặc định chính là lựa chọn tối ưu và tương lai bền vững hơn.

Việc hiểu rõ sự khác biệt, điều kiện và quyền lợi của từng chương trình sẽ giúp bạn chuẩn bị kỹ càng, đưa ra quyết định đúng đắn, từ đó tận dụng tối đa cơ hội phát triển sự nghiệp và cuộc sống tại Nhật Bản.

Nếu bạn đang cân nhắc tham gia, hãy lên kế hoạch học tập, trau dồi tiếng Nhật và tìm hiểu kỹ thông tin để lựa chọn con đường phù hợp nhất với mình!

Hashtag :#KỹNăngĐặcĐịnh #ThựcTậpSinh #LaoĐộngNhậtBản #TokuteiGinou #ViệcLàmTạiNhật #XuấtKhẩuLaoĐộng #VisaNhậtBản #SốngVàLàmViệcTạiNhật