Trúng gió là gì? Cách xử lý và phòng ngừa hiệu quả tại nhà

Trong đời sống hằng ngày, không ít người từng nghe hoặc trải qua hiện tượng trúng gió – một khái niệm quen thuộc trong dân gian và y học cổ truyền Việt Nam. Đây là tình trạng cơ thể bị ảnh hưởng bởi yếu tố “gió độc”, gây ra các biểu hiện như đau đầu, mệt mỏi, chóng mặt, buồn nôn… Nếu không xử lý kịp thời và đúng cách, trúng gió có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí dễ bị nhầm lẫn với đột quỵ.

Vậy trúng gió là gì? Nguyên nhân nào dẫn đến hiện tượng này? Làm thế nào để phân biệt trúng gió và đột quỵ, đồng thời xử lý đúng cách tại nhà? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ tất cả và trang bị những kỹ năng sơ cứu cần thiết, bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình một cách hiệu quả nhất.

Trúng gió là gì?

Trúng gió là một thuật ngữ quen thuộc trong y học cổ truyền phương Đông, dùng để chỉ hiện tượng cơ thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố ngoại tà — đặc biệt là gió lạnh, gió độc — khiến khí huyết bị tắc nghẽn, gây rối loạn chức năng tuần hoàn và thần kinh. Trong dân gian, người ta thường nói “trúng gió” khi cơ thể đột ngột cảm thấy mệt mỏi, ớn lạnh, đau đầu, buồn nôn hoặc hoa mắt chóng mặt.

Theo y học cổ truyền:

• Trúng gió còn gọi là cảm phong hàn hoặc phong thấp, tùy theo biểu hiện cụ thể.

• Nguyên nhân chủ yếu do sự xâm nhập của gió lạnh vào cơ thể khi khí huyết đang yếu, dẫn đến mất cân bằng âm dương.

Theo y học hiện đại:

• Trúng gió tương đồng với các hiện tượng như cảm lạnh, cảm cúm, tụt huyết áp tạm thời hoặc đột quỵ nhẹ.

• Do thay đổi nhiệt độ đột ngột khiến mạch máu co lại, làm rối loạn tuần hoàn máu não và gây ra các triệu chứng bất thường.

Dù là theo phương pháp truyền thống hay hiện đại, trúng gió nếu xử lý không đúng cách có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, đặc biệt với người cao tuổi, người có bệnh nền hoặc sức đề kháng yếu.

Dấu hiệu nhận biết trúng gió

Khi bị trúng gió, cơ thể sẽ có những biểu hiện rõ ràng giúp bạn dễ dàng nhận biết và xử lý kịp thời. Các dấu hiệu này thường xuất hiện nhanh chóng sau khi cơ thể tiếp xúc với môi trường lạnh, gió mạnh hoặc thay đổi nhiệt độ đột ngột.

Triệu chứng nhẹ thường gặp:

• Đau đầu, choáng váng, chóng mặt: Cảm giác nhức đầu nhẹ đến vừa, có thể kèm theo ù tai hoặc hoa mắt.

• Mệt mỏi, buồn nôn hoặc khó chịu trong người: Người cảm thấy yếu, không muốn ăn, có thể buồn nôn nhẹ.

• Đau mỏi vai gáy, cổ, lưng: Các vùng cơ bắp bị co cứng, gây đau nhức, khó vận động.

• Toát mồ hôi lạnh, ớn lạnh toàn thân: Cơ thể phản ứng bằng cách đổ mồ hôi lạnh, kèm theo cảm giác lạnh buốt.

• Da nhợt nhạt hoặc xanh xao: Do lưu thông máu kém, biểu hiện bên ngoài là làn da thiếu sức sống.

Triệu chứng nặng cần chú ý:

• Miệng méo, nói khó hoặc không rõ lời: Dấu hiệu cảnh báo tổn thương thần kinh.

• Tê liệt hoặc yếu một bên cơ thể: Rất nguy hiểm, có thể là dấu hiệu của đột quỵ.

• Co giật, mất ý thức hoặc hôn mê: Cần gọi cấp cứu ngay lập tức.

• Khó thở, tim đập nhanh hoặc hồi hộp: Cơ thể bị phản ứng nặng nề, cần xử lý khẩn cấp.

Lưu ý:

Nếu bạn hoặc người thân có các dấu hiệu nặng kể trên, đừng chủ quan! Hãy nhanh chóng gọi cấp cứu hoặc đến cơ sở y tế gần nhất để được chăm sóc y tế kịp thời. Trúng gió nặng đôi khi có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng nếu không được xử lý đúng cách.

Nguyên nhân gây trúng gió

Hiểu rõ nguyên nhân gây ra trúng gió sẽ giúp bạn phòng tránh và xử lý tình trạng này hiệu quả hơn. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất khiến cơ thể dễ bị trúng gió:

Thay đổi thời tiết đột ngột

Thời tiết chuyển mùa nhanh từ nóng sang lạnh hoặc ngược lại khiến cơ thể không kịp thích nghi, tạo điều kiện cho gió lạnh xâm nhập và gây ra tình trạng trúng gió. Đây là nguyên nhân rất phổ biến vào mùa đông hoặc mùa mưa.

Ở nơi có gió lạnh hoặc ngồi lâu trong phòng máy lạnh

Ngồi lâu dưới quạt, điều hòa hoặc nơi có gió lạnh mạnh khi cơ thể đang ra mồ hôi làm mất cân bằng nhiệt độ, dễ khiến khí huyết bị tắc nghẽn và gây đau mỏi cơ bắp, trúng gió.

Cơ thể suy yếu, sức đề kháng kém

Người ốm yếu, mới ốm dậy, mất ngủ hoặc làm việc quá sức sẽ làm hệ miễn dịch giảm, tạo điều kiện cho ngoại tà dễ dàng xâm nhập cơ thể, gây trúng gió.

Không giữ ấm đúng cách khi ra ngoài hoặc khi ngủ

Việc không mặc đủ ấm, để hở vùng cổ, gáy, bụng hoặc lòng bàn chân trong thời tiết lạnh khiến gió lạnh dễ dàng tấn công cơ thể, gây co cứng cơ và rối loạn tuần hoàn máu.

Thói quen sinh hoạt không khoa học

Điều này bao gồm việc ăn uống thiếu chất dinh dưỡng, ít vận động, căng thẳng kéo dài, không giữ vệ sinh cơ thể sạch sẽ khiến cơ thể dễ bị tấn công bởi các yếu tố gây bệnh.

Lời khuyên phòng tránh:

• Luôn chú ý giữ ấm, đặc biệt vùng cổ, gáy và bàn chân khi trời lạnh.

• Tránh ngồi hoặc ngủ lâu dưới quạt và điều hòa.

• Tăng cường sức đề kháng bằng chế độ ăn uống hợp lý và tập luyện đều đặn.

Cách xử lý & sơ cứu khi bị trúng gió

Khi phát hiện cơ thể có dấu hiệu trúng gió, việc xử lý đúng cách và kịp thời sẽ giúp giảm nhanh các triệu chứng, tránh biến chứng nguy hiểm. Dưới đây là những bước sơ cứu bạn có thể thực hiện ngay tại nhà:

Giữ ấm cơ thể

• Ngay lập tức che chắn, mặc thêm quần áo ấm, đặc biệt là vùng cổ, gáy, ngực và bàn chân.

• Dùng chăn hoặc khăn để giữ nhiệt, tránh tiếp xúc trực tiếp với gió lạnh.

Massage và xoa bóp nhẹ nhàng

• Xoa bóp vùng vai gáy, cổ, lưng bằng tay hoặc dầu nóng để giúp khí huyết lưu thông, giảm đau mỏi.

• Bạn có thể dùng dầu gió, dầu tràm thoa nhẹ để tạo cảm giác ấm và giảm đau nhanh hơn.

Uống nước ấm và nghỉ ngơi

• Uống ngay một cốc nước ấm để giúp điều hòa thân nhiệt và tăng cường lưu thông máu.

• Nghỉ ngơi ở nơi yên tĩnh, tránh vận động mạnh để cơ thể phục hồi.

Sử dụng các bài thuốc dân gian hỗ trợ

• Chườm gừng nóng hoặc dùng nước gừng pha mật ong uống giúp làm ấm cơ thể và giảm đau nhức.

• Các loại trà thảo dược như trà quế, trà hồi cũng có thể giúp tăng cường lưu thông khí huyết.

Theo dõi tình trạng sức khỏe

• Nếu các triệu chứng nhẹ dần và cải thiện trong vòng vài giờ đến một ngày, bạn có thể yên tâm theo dõi tiếp.

• Tuy nhiên, nếu xuất hiện các dấu hiệu nặng như tê liệt, khó thở, nói khó hoặc mất ý thức, cần đưa người bệnh đến cơ sở y tế ngay lập tức.

Lưu ý quan trọng: Không tự ý dùng thuốc giảm đau hoặc thuốc chống viêm nếu chưa có chỉ định của bác sĩ, vì có thể che lấp dấu hiệu bệnh nghiêm trọng. Đặc biệt, không để người bệnh tiếp xúc trực tiếp với gió lạnh hoặc môi trường lạnh khi đang bị trúng gió.

Mẹo dân gian chữa trúng gió hiệu quả

Ngoài việc sơ cứu và điều trị theo y học hiện đại, nhiều người vẫn tin dùng các mẹo dân gian để chữa trúng gió tại nhà. Những phương pháp này thường đơn giản, dễ thực hiện và đã được truyền miệng từ nhiều thế hệ. Dưới đây là một số mẹo phổ biến và hiệu quả:

Chườm gừng nóng

Gừng có tính ấm, giúp kích thích tuần hoàn máu và làm dịu các cơn đau mỏi do trúng gió.

Cách làm:

• Rửa sạch gừng tươi, giã nát hoặc thái lát mỏng.

• Bọc trong khăn mỏng hoặc vải sạch, chườm lên vùng vai gáy, cổ hoặc chỗ đau khoảng 15-20 phút.

• Lặp lại vài lần trong ngày cho đến khi các triệu chứng giảm.

Xông hơi với lá bạc hà hoặc lá chanh

Lá bạc hà và lá chanh có tinh dầu giúp làm ấm cơ thể, giảm đau nhức và thư giãn cơ bắp.

Cách làm:

• Đun sôi nước, cho vài lá bạc hà hoặc lá chanh vào.

• Hơ mặt hoặc xông vùng cổ, vai, gáy khoảng 10-15 phút.

• Tránh để nước quá nóng gây bỏng da.

Massage bằng dầu gió hoặc dầu tràm

Sử dụng dầu gió, dầu tràm thoa nhẹ nhàng lên vùng bị đau nhức, kết hợp massage giúp làm ấm và giảm đau hiệu quả.

Lưu ý: Không thoa lên vết thương hở hoặc da nhạy cảm.

Uống nước gừng mật ong

Nước gừng pha mật ong không chỉ giúp làm ấm cơ thể mà còn hỗ trợ tăng sức đề kháng.

Cách làm:

• Đun nước nóng, cho vài lát gừng tươi vào.

• Thêm 1-2 thìa mật ong, khuấy đều và uống khi còn ấm.

Dùng ngải cứu rang muối

Ngải cứu cũng là vị thuốc dân gian thường dùng để giảm đau và lưu thông khí huyết.

Cách làm:

• Rang ngải cứu cùng một ít muối hột trên chảo nóng.

• Bọc hỗn hợp vào khăn sạch và chườm lên vùng đau nhức.

Lưu ý khi dùng mẹo dân gian:

• Các mẹo này thích hợp với trường hợp trúng gió nhẹ, triệu chứng chưa nghiêm trọng.

• Nếu bệnh không cải thiện hoặc xuất hiện dấu hiệu nặng, cần đến gặp bác sĩ ngay để được tư vấn và điều trị phù hợp.

• Không dùng mẹo dân gian thay thế hoàn toàn thuốc chữa bệnh nếu có chỉ định y tế.

Những sai lầm phổ biến khi xử lý trúng gió

Khi gặp người bị trúng gió, nhiều người thường xử lý sai cách hoặc áp dụng những biện pháp chưa phù hợp, dẫn đến tình trạng bệnh không cải thiện mà còn trở nên nghiêm trọng hơn. Dưới đây là những sai lầm phổ biến mà bạn cần lưu ý để tránh:

Chủ quan không xử lý kịp thời

Nhiều người nghĩ rằng trúng gió chỉ là tình trạng nhẹ, tự khỏi nên không quan tâm hoặc chờ đợi. Tuy nhiên, nếu để lâu mà không sơ cứu đúng cách, cơ thể có thể bị tổn thương nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến biến chứng nguy hiểm như đột quỵ.

Tiếp tục để người bệnh tiếp xúc với gió lạnh

Một sai lầm lớn là để người bị trúng gió ngồi hoặc nằm dưới quạt, điều hòa hoặc trong môi trường có gió lạnh, khiến bệnh nặng thêm do nhiệt độ cơ thể tiếp tục bị giảm sâu.

Tự ý dùng thuốc giảm đau, thuốc chống viêm không theo chỉ định

Việc tự mua thuốc giảm đau hoặc kháng viêm uống có thể làm che lấp triệu chứng thật, gây khó khăn trong việc chẩn đoán và điều trị đúng bệnh, đồng thời tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ nguy hiểm.

Xoa bóp, massage quá mạnh hoặc sai kỹ thuật

Massage quá mạnh tay hoặc dùng lực không đúng cách có thể gây tổn thương cơ bắp, dây thần kinh, thậm chí làm trầm trọng thêm tình trạng đau nhức.

Không đưa người bệnh đến cơ sở y tế khi có dấu hiệu nghiêm trọng

Khi người bệnh xuất hiện các triệu chứng như tê liệt, méo miệng, khó nói hoặc mất ý thức, việc chậm trễ trong cấp cứu có thể dẫn đến hậu quả nặng nề, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe.

Lời khuyên:

• Luôn quan sát kỹ các triệu chứng và chủ động sơ cứu đúng cách ngay khi có dấu hiệu trúng gió.

• Không để người bệnh tiếp xúc với môi trường lạnh.

• Tìm kiếm sự hỗ trợ y tế sớm khi thấy có dấu hiệu bất thường.

Cách phòng tránh trúng gió hiệu quả

Phòng tránh trúng gió là biện pháp quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe, đặc biệt trong những mùa lạnh hoặc khi thời tiết thay đổi thất thường. Dưới đây là những cách đơn giản nhưng hiệu quả để bạn hạn chế nguy cơ bị trúng gió:

Giữ ấm cơ thể đúng cách

• Mặc đủ ấm, đặc biệt là các vùng nhạy cảm như cổ, gáy, ngực, lưng và bàn chân khi ra ngoài hoặc khi ngủ.

• Sử dụng khăn quàng cổ, mũ, tất chân vào mùa lạnh để tránh gió lùa.

Tránh ngồi hoặc nằm trực tiếp dưới quạt, điều hòa

• Hạn chế sử dụng quạt, điều hòa ở nhiệt độ thấp hoặc hướng thẳng vào người, đặc biệt khi đang ra mồ hôi.

• Nếu phải dùng điều hòa, nên để nhiệt độ vừa phải và tránh thổi trực tiếp vào cơ thể.

Giữ vệ sinh cơ thể sạch sẽ

• Tắm rửa sạch sẽ, lau khô người kỹ sau khi vận động hoặc ra mồ hôi để tránh bị nhiễm lạnh.

• Tránh để cơ thể ướt khi ra ngoài hoặc tiếp xúc với gió lạnh.

Tăng cường sức đề kháng

• Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, bổ sung vitamin và khoáng chất giúp nâng cao hệ miễn dịch.

• Tập luyện thể dục đều đặn để tăng sức khỏe tổng thể.

Hạn chế tiếp xúc với môi trường lạnh, ẩm ướt

• Tránh đi vào những nơi có gió lùa mạnh hoặc môi trường ẩm thấp, nhất là khi thời tiết thay đổi đột ngột.

• Nếu bắt buộc phải ra ngoài, chuẩn bị kỹ càng trang phục bảo hộ.

Thường xuyên vận động và thư giãn cơ thể

• Thực hiện các bài tập nhẹ nhàng như yoga, đi bộ giúp khí huyết lưu thông tốt, giảm nguy cơ đau mỏi do trúng gió.

• Tránh ngồi hoặc nằm lâu một chỗ trong môi trường lạnh.

Mẹo nhỏ: Uống nước ấm và sử dụng các loại thảo dược như gừng, quế cũng giúp giữ ấm cơ thể từ bên trong, phòng tránh trúng gió hiệu quả hơn.

Trúng gió hay đột quỵ? Cách phân biệt

Trúng gió và đột quỵ đều có thể gây ra những biểu hiện đau nhức, tê bì hoặc yếu liệt cơ thể, khiến nhiều người dễ nhầm lẫn. Tuy nhiên, đây là hai tình trạng hoàn toàn khác nhau về nguyên nhân, mức độ nguy hiểm và cách xử lý. Việc phân biệt đúng rất quan trọng để có biện pháp xử lý kịp thời, tránh hậu quả nghiêm trọng.

Phân biệt trúng gió và đột quỵ

Khi nào cần đi cấp cứu?

Nếu người bệnh có dấu hiệu như:

• Yếu hoặc liệt nửa người

• Méo miệng, nói khó, hoặc không nói được

• Mất ý thức, hôn mê

• Đau đầu dữ dội và đột ngột

Hãy gọi cấp cứu ngay lập tức! Đây là dấu hiệu của đột quỵ, cần được xử lý nhanh chóng tại bệnh viện.

Lời khuyên: Không nên chủ quan với bất kỳ triệu chứng nào liên quan đến đau nhức, tê bì cơ thể. Nếu không rõ nguyên nhân hoặc triệu chứng nặng lên, hãy đến cơ sở y tế để được chẩn đoán chính xác.

Hashtag: #TrúngGió #CảmLạnh #CạoGió #SơCứuTrúngGió #GióĐộc #PhongHàn #DầuGió #YHCT #SứcKhỏeTựNhiên