Viết khó hơn nói – bởi nói chỉ cần cảm xúc, còn viết đòi hỏi cả trái tim lẫn lý trí. Một câu nói có thể vụt tắt, nhưng một dòng chữ có thể sống mãi. Mỗi trang viết là một hành trình, nơi ta không chỉ chia sẻ suy nghĩ, mà còn chạm đến trái tim người đọc.
Viết Khó Hơn Nói: Hành Trình Chinh Phục Con Chữ
Viết – không phải là nói bằng chữ
Nhiều người thường nghĩ rằng viết đơn giản chỉ là “nói bằng chữ”. Nhưng sự thật lại khác xa. Khi nói, ta có thể ngắt nghỉ, sửa sai, thêm thắt cảm xúc để người nghe dễ đồng cảm. Còn viết, từng câu chữ đều phải gọn gàng, rõ ràng và mạch lạc. Một chữ đặt sai chỗ có thể làm cả đoạn mất giá trị. Chính vì thế, viết không chỉ là cách diễn đạt, mà là nghệ thuật sắp xếp tư duy, rèn luyện sự sâu sắc và để lại dấu ấn lâu dài.
Viết là quá trình buộc chúng ta dừng lại, suy nghĩ và chắt lọc. Khác với lời nói vốn có thể được tha thứ nếu sai sót, chữ viết tồn tại lâu dài và không dễ bị lãng quên. Người đọc sẽ soi vào từng chi tiết, từ cấu trúc, lập luận cho đến cách chọn từ. Vì vậy, viết đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng: vừa logic, vừa giàu cảm xúc, lại vừa đủ sức khiến người đọc muốn đi cùng bạn đến tận dòng cuối cùng.
Khi nói, bạn có thể… quên
Khi trò chuyện, đôi khi ta nói mà chẳng cần quá lo lắng về cấu trúc hay sự chính xác tuyệt đối. Người nghe có thể bỏ qua những lỗi nhỏ, hoặc chính ta cũng dễ dàng chuyển hướng, sửa sai bằng vài câu bổ sung. Cảm xúc và ngôn ngữ cơ thể nhiều khi còn giúp che mờ đi sự thiếu sót. Một câu chuyện có thể lan man, thiếu đầu cuối, nhưng vẫn khiến người nghe gật gù vì sự gần gũi, tự nhiên.
Thế nhưng, chính cái “có thể quên” ấy lại là thứ viết không bao giờ cho phép. Với chữ viết, một khi đã đặt xuống, nó nằm đó như một bằng chứng – rành mạch, khó lòng chối bỏ.
Viết, bạn không thể qua mắt ai
Nếu trong giao tiếp bằng lời nói, người ta có thể tha thứ cho một vài chi tiết thiếu sót, thì trong chữ viết, mọi thứ đều được soi xét kỹ càng. Người đọc sẽ dừng lại ở từng câu chữ, cân nhắc từng lập luận. Một lỗi nhỏ trong dẫn chứng, một ý chưa rõ ràng hay một đoạn văn rườm rà đều dễ dàng bị phát hiện.
Viết vì thế đòi hỏi nhiều hơn:
-
Sự chính xác: Thông tin phải rõ ràng, kiểm chứng được.
-
Tính logic: Ý tưởng cần liền mạch, có mở đầu – phát triển – kết thúc.
-
Sức hút cảm xúc: Nếu không cuốn hút, độc giả sẽ nhanh chóng rời bỏ trang viết.
Trong khi nói có thể bay bổng nhờ giọng điệu và ánh mắt, thì viết chỉ còn lại câu chữ. Và chính câu chữ ấy quyết định bạn có giữ chân được người đọc hay không.
Câu chuyện cuốn sách – một minh hoạ đau thương
Tôi từng tin rằng việc viết một cuốn sách sẽ dễ dàng, bởi tất cả nội dung đều là những điều mình đã nhiều lần giảng giải và chia sẻ. Tôi đặt mục tiêu hoàn thành trong vòng 45 ngày. Ban đầu, mọi thứ tưởng chừng suôn sẻ: trong hai tuần đầu, tôi đã hoàn thành được ba phần tư bản thảo. Nhưng rồi, tôi bỗng… khựng lại.
Tôi nhận ra, dù ý tưởng thì nhiều, nhưng cấu trúc nội dung lại thiếu sự chặt chẽ. Có những phần trùng lặp, có những lập luận chưa đủ sâu, và có cả những khoảng trống khiến tôi không biết nên tiếp tục thế nào. Thế là bản thảo nằm im. Một tuần, một tháng, rồi cả năm trời.
Phải mất gần hai năm, tôi mới đủ dũng khí mở lại. Lần này, tôi không bắt đầu bằng việc viết, mà bằng việc vẽ lại khung xương nội dung. Khi đã có cấu trúc rõ ràng, mọi thứ trở nên dễ dàng hơn. Chỉ trong 25 ngày, cuốn sách được hoàn thành. Và tôi nghiệm ra: viết không khó vì thiếu ý tưởng, mà khó vì thiếu hệ thống và kỷ luật để đưa ý tưởng thành tác phẩm hoàn chỉnh.
Và tiêu chuẩn chính là thầy
Viết hay hay dở, phần lớn không nằm ở số chữ bạn gõ ra, mà ở tiêu chuẩn bạn tự đặt cho mình. Nếu chỉ viết để lấp đầy trang giấy, bất kỳ ai cũng có thể làm được. Nhưng để viết một bài khiến người đọc vừa hiểu, vừa thích thú, lại còn nhớ lâu – bạn cần tiêu chuẩn rõ ràng.
Với tôi, viết phải đảm bảo ba yếu tố:
-
Rõ ràng: Người đọc không bị rối bởi ý tứ mơ hồ.
-
Liền mạch: Từng đoạn văn nối tiếp nhau như một dòng chảy.
-
Giá trị mới: Không lặp lại những điều cũ kỹ, mà mang lại một góc nhìn khác, một lập luận sâu hơn hoặc một chi tiết mới mẻ.
Tiêu chuẩn chính là “người thầy” nghiêm khắc nhất. Nó buộc bạn phải đọc lại, sửa đi sửa lại, đôi khi bỏ cả đoạn đã viết để đổi lấy sự rành mạch. Nhưng cũng nhờ vậy, từng bài viết của bạn mới thực sự có hồn, có sức sống và có khả năng đồng hành cùng độc giả lâu dài.
Một vài lời từ “Nhất Tiên Tửu”
Viết không chỉ là sắp xếp câu chữ, mà là hành trình chinh phục chính bản thân. Mỗi lần đặt bút là một lần đối diện với tư duy, với sự kiên nhẫn và cả những khoảng trống trong tri thức. Bạn có thể nói hàng giờ mà không mệt, nhưng để viết ra vài trang chất lượng, đôi khi phải mất nhiều ngày.
Thế nhưng, chính vì khó mà viết trở nên đáng giá. Bởi một bài viết hay không chỉ lưu lại suy nghĩ của bạn hôm nay, mà còn có thể truyền cảm hứng, gieo mầm tri thức cho mai sau. Vậy nên, đừng ngại khó. Hãy cứ viết, từng chút một. Viết để hiểu mình hơn, để kết nối sâu sắc hơn với người khác, và để lại một dấu ấn không phai theo thời gian.
Viết – không phải để hoàn hảo, mà để bạn trở thành phiên bản sâu sắc và kiên định hơn của chính mình.
Tác Giả: Nhất Tiên Tửu
